Pozwola Panstwo, ze wspomne krotko pare slow na temat powstania herbow szlacheckich w Polsce.
, z jezyka niemieckiego, das Erbe - dziedzictwo. Przejscie znaczenia na znak herbowy, dziedziczny w rodzie rycerskim zwiazany takze z dziedzictwem ziemi. ( podlug Karlowicza i Szajnochy ).
Polacy herb rodowy nazywali takze klejnotem od wyrazu rowniez niemieckiego Kleinod, znaczacego drogi przedmiot, sygnet. Juz Kromer w XVI wieku pisze, ze poczatek wiekszej czesci polskich herbow jest niewiadomy, gdyz wziete byly przez pierwszych zalozycieli rodow rycerskich w okolicznosciach, ktorych nikt nie zapisal.
skladal sie z pola, t.j. tarczy, ktora rycerz niosl w lewej rece, helmu nad tarcza i korony. Na helmie umieszczano ogon pawi lub strusi, ale najczesciej znowu wizerunek z tarczy. Husta ktora przyczepiana byla do helmu, by chronila rycerza przed promieniami slonecznymi, zmienila w herbie swoje znaczenie i przejela role dwubarwnego plaszcza, okrywajacego herb tzw. labrami. Oprocz nazwy herbu odnoszacej sie zwykle do rysunku, rody pieczetujace sie tym samym herbem, idac na wojne pod jednym znakiem, mialy wspolne " zawolanie ", czyli okrzyk.
Nalezy sie przy tej okazji takze wspomniec, ze opis herbu odnosnie jego stron np. zdania: .... miecz w lewo, czy.... gawron czarny skierowany w prawo; nie odpowiada kierunkom na wizerunkach przez nas ogladanych. Jest to spowodowane opisywa -niem herbu z punktu widzenia jego uzytkownika, czyli rycerza trzymajacego tarcze. On opisuje herb patrzac na niego od tylu.
Duzy wplyw na wyglad polskich herbow miala heraldyka zachodnioeuropejska. Nazwy herbow wzietych od cudzoziemcow spolszczano, np. z francuskiego anilles ( ucho kotlowe ) powstala Ulina, z niemieckiego Fettfisch -Wadwicz; z Habdank - Habdaniec; Jungochs - Junosza; Gelbfisch - Glaubicz;
Wedlug prof. uniwersytetu krakowskiego, dr. Piekosinskiego jest wiecej nazw herbowych wywodzacych sie od imion osob lub przezwisk ( np. Bolescie, Drogoslawy, Nieczuje ), anizeli od okreslen topograficznych ( jak Bogorja, Janina, Pilawa), ktore od miejscowosci, wsi pochodza, a nie od np. rzek.
Polska heraldyka dopuszcza mozliwosc poslugiwania sie jednym herbem poprzez nieraz kilkaset rodzin. Sytuacja ta zostala spowodowana pod koniec XV wieku, podzialem zwartego rodu heraldycznego na poszczegolne rodziny, ktore przybraly sobie nazwiska od posiadanych dobr ziemskich, zachowujac jednak dawny herb. Osoby z jednego rodu nosily nagle rozmaite nazwiska. Takze nie wszystkie rodziny wywodzace sie z jednego rodu poslugiwaly sie tym samym herbem. Czesto uzywano tzw. odmian herbowych, herbow umieszczonych obok podstawowego herbu rodzi -nnego.
Status krola Kazimierza Wielkiego z 1374 roku orzekl, ze za zycia ojca syn nie moze pieczetowac sie inna, niz ojciec jego, pieczecia. Po smierci ojca mogl syn herb odmienic. Do czasow Kazimierza Wielkiego tylko syn najstarszy dziedziczyl herb ojcowski w nienaruszonym ksztalcie. Kazdy mlodszy syn musial herb ojcowski dla siebie odmienic.
Znaczenie herbu rodzinnego bardzo sie zwiekszylo, gdy w XIV wieku przyjeto w Pol -sce choragiewny system wojskowy. Od tego czasu walczyli wspolrodowcy w jednym oddziale, pod sztandarem ze wspolnym herbem. Ten sam herb widnial na tarczy kazdego rycerza w danym oddziale.
Znaczna liczbe ( okolo tysiaca ) znakow herbowych, ktore zachowaly sie w zapiskach sadowych, na pieczeciach starozytnych szlacheckich, na grobowcach i zwornikach architektonicznych, zebral z niezmierna i sumienna praca profesor uniwersytetu krakowskiego, dr. Franciszek Piekosinski w jego znakomitym dziele: " Heraldyka polska wiekow srednich," Krakow, 1899 rok.
Co do znakow w polskich herbach, ktore przedstawil prof. Piekosinski, to najcze -sciej przedstawia sie strzalk, az 174 razy, dalej na drugim miejscu podkowa, bo 94 razy prezentuje sie w znakach herbowych, potem polksiezyc z gwiazda lub z innym dodatkiem, spotykany 69 razy. Polpierscieni wystepuje 29 razy, krzyzow roznego ksztaltu 23, reszte stanowia przewaznie znaki widlowate.
byly nadawane rycerzom za ich poswiecenie sie dla kraju i walecznosc.
rodowe Gutowskich:
Herb Ciolek - opis: w polu srebrnym wol czerwony, stojacy w prawo. W klejnocie nad helmem w koronie, pol takiego samego wolu. Najstarsze znane pieczecie przedstawiajace ten herb, pochodza z konca XIV wieku.
Herb Drzewica ? - opis: w polu blekitnym nad i pod ksiezycem zlotym, szescioramienna gwiazda zlota. W klejnocie nad helmem w koro -nie piec pior strusich. Powstanie tego herbu datuje sie od 1248 do 1296 roku. Ten herb jest z okresu panowania Dynastii Piastow.
Herb Jezierza - opis: w polu czerwonym na zlotym krzyzu kawalerskim kruk z pierscieniem w dziobie. W klejnocie nad helmem w koronie trzy piora strusie. Rok powstania tego herbu datuje sie od 1058 do 1079 roku. Ten herb jest z okresu panowania Dynastii Piastow.
Herb Korwin - opis: w polu czerwonym na pniu naturalnym, ocietym, w poprzek lezacym o dwoch sekach do gory i dwoch sekach do dolu, kruk czarny w lewo z pierscieniem zlotym w dziobie. W klejnocie nad helmem w koronie trzy piora strusie. Powstanie tego herbu jest datowane od 1079 do 1138 roku. Ten herb jest z okresu panowania Dynastii Piastow.
Herb Kotwica i Grono - herb wlasny rodu Rhau von Gutowski. Opis: w polu srebrnym kotwica czarna z uchem do gory, skosnie w lewo na krzyz z galazka winna. Liscie galazki zielone, grono blekitne, wiszac na galasce po lewej stronie. W klejnocie nad helmem w koronie ramie z mieczem. Labry czerwone podbite srebrem.
Herb Leszczyc - opis: w polu czerwonym brog na srebrnych slupach. W klejnocie nad helmem w koronie na pawim ogonie, taki sam brog prawo- ukosnie lezacy. Powstanie tego herbu jest datowane od 550 do 1078 roku. Ten herb jest z okresu panowania Dynastii Piastow.
Herb Polkozic - opis: w polu czerwonym osla glowa srebrna. W klejnocie nad helmem w koronie pol kozla rogatego w prawo. Ten herb powstal w 1022 roku. Ten herb jest z okresu panowania Dynastii Piastow.
Herb Poraj - opis: w polu czerwonym piecioplatkowa roza srebrna. W klejnocie nad helmem w koronie taka sama roza. Powstanie tego herbu jest datowane od 965 do 1092 roku. Ten herb jest z okresu panowania Dynastii Piastow. Pieczecie przedstawiajace ten herb pochodza z polowy XIV wieku.
Herb Slepowron - opis: w polu blekitnym, na krzyzu kawalerskim zlotym, zawieszonym na barku podkowy srebrnej, kruk czarny w prawo, z pierscieniem zlotym w dziobie. W klejnocie nad helmem w koronie taki sam kruk czarny, trzymajacy zloty pierscien w dziobie. Powstanie tego herbu datuje sie w 1238 roku. Ten herb jest z okresu panowania Dynastii Piastow.
Zdaniem dawnych heraldykow historia kruka w tym godle siega jeszcze czasow starozytnych. W Rzymie, za czasow Tyberiusza, zyl general MarcusValerius Messala Corvinus, syn rzymskiego konsula. Podczas rostrzegajacej bitwy z Frankami zostal on wyzwany na pojedynek przez jednego z przeciwnikow, wojownika o legendarnej sile. W czasie walki nadlecial kruk, usiadl na helmie Corvinusa i zaczal atakowac Franka. Zdezorientowanego przeciwnika pokonal Valerius bez trudu. Na pamiatke tego zdarzenia umiescil Marcus Valerius Messala Corvinus tego kruka w swoim herbie.
Herb Suchekomnaty - opis: w polu czerwonym, taba czarna, mysliwska z wylotem w lewo, w zloto oprawiona, ze zlotym nawiazaniem, na ktorym krzyz zloty stoi. W klejnocie nad helmem w koronie, trzy piora strusie. Powstanie tego herbu datuje sie od 1241 do 1243 roku. Ten herb jest z okresu panowania Dynastii Piastow.
Herb Topor - opis: w polu czerwonym, topor srebrny w lewo. W klejnocie nad helmem w koronie topor srebrny w lewo, wbity w korone. Herb Topor jest jednym z najstarszych ( wedlug niektorych heraldykow najstarszym ) z polskich godel szlacheckich. Pierwsza pieczec z tym herbem pochodzi z konca XIII wieku. Powstanie tego herbu datuje sie od 450 do 965 roku. Ten herb jest z okresu panowania Dynastii Piastow.
Herb Gutowski ( Trzaska odm. ) - opis: w polu niebieskim, polksiezyc zloty rogami w lewo, dwie zlote glownie otluczone, z ktorych jedna tkwi od gory, pionowo w ksiezycu, druga tez tkwi w ksiezycu od dolu. W klejnocie nad helmem w koronie, pawi ogon z pieciu pior.
Wizerunki herbu Slepowron:
Praca wykonana przez JMP Andrzeja Nagrodzkiego h. Przyjaciel w technice intarsji.
Pieczec z konca 18 wieku z herbem Slepowron w Muzeum Ermitage w St. Petersburg.Wykonana z bursztynu, srebra i kamieni turkisowych.Wymiar : 34 x 40 mm, wysokosc 62 mm. Niestety poprzez reflekcje swiatla przy fotografowaniu objektu, zostal wizerunek herbu znieksztalcony. Szkoda !!
TABLICE Z HERBAMI RYCERSTWA POLSKIEGO
Home: www.gutowski-slepowron.de
Copyright© wszelkie prawa zastrzezone